Aldea Artesán de A Fraga

Panorámica da Fraga dende un outeiro No lugar da Fraga (Concello de Xermade), botamos a andar no ano 2000, a Aldea Artesán de A Fraga, un proxecto integral onde se unen artesanía e turismo rural. Estamos na Terra Chá, no Lugo interior, un paraíso incluído dentro da Reserva da Biosfera Terras do Miño, e preto do Parque Natural Fragas do Eume.

As instalacións constan de varias edificacións restauradas e unha de nova construción, integradas harmonicamente na paisaxe e que respectan as tradicións arquitectónicas da zona:

Un edifico de nova construción que acubilla un obradoiro perfectamente equipado para traballar a madeira, inscrito no Rexistro Xeral de Artesanía de Galicia co nº 248.
Outra edificación tradicional coidadosamente rehabilitada para casa de turismo rural, con dez cuartos dobres con baño (capacidade para 20 persoas), inscrita no Rexistro Turístico Provincial co nº TR.LU-87.
Unha antiga palleira recuperada para albergar un comedor rural (capacidade para 34 persoas) e unha taberna.

Foron Artesáns, somos artesáns

Dende o ano 1920 a nosa familia dedícase ao traballo da madeira: Amador Ledo Rivera comezou como artesán nómade, coma tantos outros na nosa terra, facendo zocas primeiro e logo carros polas casas ata especializarse montando a carpintería de obra dos edificios.

Mediados os anos trinta fundou un obradoiro na vila das Pontes (A Coruña) onde construía todo tipo de mobles e obxectos auxiliares para o uso cotián das familias da comarca, combinando as técnicas dos diferentes oficios: carpinteiro, ebanista, selleiro, torneiro, fragueiro....

A mediados da década dos cincuenta o seu fillo, Vicente Ledo Pena, comezou a traballar con continuidade no obradoiro, mellorando cuantitativa e cualitativamente o nivel de produción.

Nos anos oitenta do século pasado comezamos os seus descendentes a participar nas labores do taller, descubrindo os pormenores do oficio e herdando a experiencia do traballo coa madeira, valor inmensurable que hoxe en día é o alicerce da nosa actividade económica.

Outro xeito de traballar

Actividades de divulgación dos oficios: torneado da madeira A dificultosa supervivencia actual destes oficios tradicionais, secularmente arraigados no mundo rural, obrigounos a buscar novos xeitos de rendibilizar os nosos coñecementos, tentando aproveitar os paralelismos, e as sinerxias, entre turismo rural e artesanía.

Por isto, dentro da nosa oferta, incluímos a posibilidade de que os nosos clientes poidan descubrir os oficios artesanais que exercemos, deseñando paquetes turísticos feitos á medida que, como elemento diferenciado, inclúen cursos monográficos de restauración de mobles, carpintería básica e torneado creativo da madeira. Esta mestura turístico-artesán adáptase a todos os niveis de coñecemento e intereses particulares dos participantes, ensinando a valorar os traballos e a coñecer as ferramentas, os materiais e as técnicas para facelo.

Actividades e produción

En xeral a nosa produción atangue os distintos campos artesanais aos que nos dedicamos:

Restauramos e reproducimos mobles de madeira maciza seguindo a tradición artesá familiar: aparadores, mesiñas de noite, cómodas, camas, berces, mesas, cadeiras, estanterías, máquinas de coser, galáns de noite, caixas de reloxo, mesas veladoras... Tamén adaptamos mobles para novas funcións (p.ex. Huchas do trigo para estanterías ou roupeiros).
Torneamos a madeira artesanalmente: pezas de creación propia, únicas por deseño e calidade, axeitadas para revalorizar a decoración da súa casa ou para agasallos moi especiais.
Traballamos sempre con orzamento previo, detallado e por escrito, para que dende o principio saiba o custo dos nosos servizos e produtos.
Deseñamos e construímos mobiliario sinxelo e utilitario como resposta ás necesidades prácticas: cobre-radiadores (que se transforman en mesas auxiliares), mesiñas de noite penduradas (facilitan a limpeza), marcos de espello (que serven de chaveiros e/ou cobren cadros de luces), lámpadas de pé ou sobremesa (pezas únicas, algunhas torneadas á man), mesas de erguer (prácticas e aproveitan o espazo)...

Vicente Ledo dedícase profesionalmente a traballar a madeira dende o 1984 cando asume a responsabilidade do obradoiro familiar por falecemento do seu pai, naquel momento situado nas Pontes (A Coruña). Herda dos seus devanceiros (o pai e o avó dedicáronse de sempre aos oficios relacionados coa madeira: selleiros, fragueiros, zoqueiros, carpinteiros, torneiros, ebanistas....) maquinaria, ferramenta, madeiras e, o máis importante, os coñecementos sobre os oficios.

As inquedanzas interiores fan que compatibilice o labor artesán co traballo sociocultural perante anos e dan paso a un proxecto ambicioso, que xorde en 1997, onde tenta xunguir a produción coa divulgación e ensino artesán co turismo rural, aproveitando os edificios abandonados dunha propiedade familiar no lugar da Fraga, un pequeno paraíso da Terra Chá. Actualmente esta iniciativa xa é unha realidade sólida, a Aldea Artesán de A Fraga, un lugar de onde parten iniciativas que tentan conservar e dar a coñecer mediante encontros e cursos os diferentes oficios artesanais tradicionais relacionados coa madeira, especialmente o torneado tradicional e creativo.

Coa intención de recuperar do esquecemento, documentar e dar a coñecer o oficio, Vicente Ledo xunto con Fernando Verez Tojeiro promoven, organizan e coordinan os Encontros Internacionais de Torneiros de Madeira en Galicia que dende 2001 se celebran anualmente, primeiro nas instalación da propia Aldea Artesán e dende o ano 2006 nas instalacións públicas do Concello de Xermade.

Vivir coa madeira

Vicente di que hai veces que non sabe como separar a sabia da árbore do sangue do corpo, tal é o punto onde o oficio se mestura coa paixón. Ás veces soña que a paisaxe interior do artesán dialoga coa madeira para crear pezas respectuosas, útiles, cálidas e de calidade.

Tanto ten restaurar un roupeiro, labrar un salomónico, tornear unha cunca ou facer un escano... o lecer confúndese co traballo, convértese en pracer namentres se transforma unha materia que lle transmite calma ao espírito do artesán.

A madeira é un elemento vivo, que literalmente respira, en constante diálogo coa persoa que a transforma. Nesa conversa pode haber malos entendidos, atrancos parellos a tantos outros que ocorren a diario. A solución a estes desencontros está nas mans expertas dos artesáns, persoas con vocación que coñecen os segredos do seu oficio... e nesas liortas anda Vicente, tentando achegarse á alma, ao cerne da madeira.